KOLONOSKOPİ NEDİR?

Uzun ve bükülebilir tübüler bir aletle kalın bağırsağın içini örten tabakanın tamamının görsel yolla güvenli ve etkili olarak incelenmesidir. Cihazın kalınlığı parmağımızdan daha küçüktür. Kalın bağırsak hastalıklarının tanısında, biopsi almada ve poliplerin çıkarılmasında kullanılır. Birçok defa hastaneye yatmaya gerek olmaksızın ve hastaya çok az rahatsızlık hissi verilerek yapılabilir.

KİMLERE KOLONOSKOPİ YAPILMALIDIR ?

Dışkılama alışkanlığında değişiklik, kanama gibi problemler kalın bağırsakta muhtemel sorunlara işaret eder ve doktor kolonoskopi yapılmasını önerebilir. Aynı zamanda;

• Açıklanamayan karın ağrı ve belirtilerini kontrol etmede
• İnflamatuar bağırsak hastalıklarının kontrolü (Kolit, Crohn Hastalığı, Ülseratif Kolit)
• Kalın bağırsağın baryumlu grafilerinde polip yada tümör şüphesi olduğunda
• Dışkıda Kan tespit edilenlerde
• İzah edilemeyen ishal ve dışkılama alışkanlığında değişikliklerde
• Daha önceden kolon polipi veya kanseri geçiren hastalarda
• Ailesinde polip veya Kolon Kanseri hikayesi olanlarda kolonoskopi yapılmalıdır.

KOLONOSKOPİ ÖNCESİ HASTANIN DOKTORA VERMESİ GEREKEN BİLGİLER:

Kanı sulandıran ilaç kullanımı / aspirin ve türlerinin (Voltaren, Apranax, İbufen, Naprosin vs) kullanmakta mı?

Antibiyotik kullanımın gerektiren bir sağlık sorunu var mı ?

Kanama eğilimi var mı ? (Burun kanaması, kazalar sonrası oluşan kanamalar uzun sürer mi ?

Şeker hastalığı / Kalp hastalığı / Nörolojik hastalığı var mı ? Hamile mi ?

KOLONOSKOPİ İÇİN NASIL HAZIRLANMAK GEREKİR ?

Yeme / İçme

İşlemin yapılacağı günden en az 3-4 gün önce lifli gıdaların kısıtlanması ve posasız gıdaların tüketilmesi bağırsak temizliği için yararlı olur. İnceleme yapılacak gün yemek yenilmemesi gerekir. Eğer kullanıyorsa kalp, tansiyon ve tiroid ilaçları su ile alınmalıdır.

Özel durumlar /İlaç kullanımı

• Herhangi bir ilaca karşı alerjisi olanlar, kalp ve akciğer hastalığı olanlar ve hamileler durumlarından doktoru haberdar etmesi gerekir.
• İnsulin kullanan hastalar işlem günü ilaç dozunu ayarlamak için metabolizma doktorlarına danışabilirler. İlaçlarını kolonoskopi yapılacak üniteye getirerek işlem sonrası kullanabilirler.
• Kanı sulandıran ilaç (kumadin, dipiridamol, tiklopidin, vs) kullanan hastalar işlem öncesi kendi doktorları ile görüşerek kolonoskopi için bu ilaçların ayarlanmasını istemelidirler.
• Kolonoskopiden en az 1 hafta öncesinden aspirin ve diğer anti-inflmatuvar ilaçların (ibufen, naprosin vs ) kesilmesi gereklidir.
• İşlemden en az 1 hafta öncesinden lifli gıda tüketimi ve hazır lif ürünlerinin ve demir preparatlarının kullanılmaması gerekir.
• Yukarıdakilere ek olarak eğer hastanın düzenli olarak kullandığı başka ilaçlar varsa özellikle antibiyotik kullanma zorunluluğu varsa randevu alırken bunları doktora bildirmek gerekir.
• Kolonoskopi nedeni ile kesmeniz gereken tüm ilaçları o hastalıkla ilgili kendi doktorunuzla konuşmadan kesmemelisiniz.

Bağırsak Hazırlığı

Kolonoskopi öncesi bağırsak temizliği yapılmalıdır. Kalın bağırsağın iç yüzünü örten tabakanın incelenebilmesi için iyi bir bağırsak temizliği şarttır. Bu nedenle doktor, işlemden bir iki gün önce lifli gıda kısıtlaması önerebilir. Buna ek olarak bağırsak temizliği için ağızdan alınan ve kısa zamanda temizlik sağlayan özel solüsyonlar verilir. Bu dönmede aşırı derecede su kaybı olacağı için bol miktarda su içilmesi gerekmektedir.

Bağırsak Hazırlığı için Gerekli İlaçlar;

1. Fleet Oral 45 ml 2×1 (iki şişe)
2. Fleet enema 2×1 (iki şişe)

*NOT: İlaçlarınızı Randevu Alırken Doktorunuza Reçetenize Yazdırınız.

İlaçların Kullanımı – Her iki İlaçta Aynı Günde Farklı Saatlerde Birlikte Kullanılır.

Randevudan 2 gün önce hiç bir şekilde katı gıda yenilmeyecek sadece sulu ve sıvı gıdalar (Su, komposto suyu, meyve suyu, elma suyu, üzüm suyu, ıhlamur, et suyu, tavuk suyu, haşlama suyu gibi sıvılardan istediğiniz kadar tüketebilirsiniz) alınacaktır.

Fleet Oral 45 ml Kullanımı :

Randevudan 1 gün önce saat 18:00’de birinci şişe fleet oral 45 ml tamamını içiniz. İlacı içtikten sonra 4-5 bardak su içiniz. Aynı gecenin saat 24:00’de 2 inci şişe fleet oral 45 ml tamamını içiniz. İlacı içtikten sonra 4-5 bardak su içiniz.

Fleet enema 45 ml Kullanımı :

Randevudan 1 gün önce Saat 16:00’de sol yan yatar pozisyonda bir adet fleet enema ilacının tamamını makattan içeriye sıkınız 5 – 10 dakika sol yan yatar durumda bekledikten sonra büyük abdestinizi yapınız. Aynı günün sabah 07:00’de sol yan yatar pozisyonda bir adet fleet enema ilacının tamamını makattan içeriye sıkınız. 5 – 10 dakika sol yan yatar durumda bekledikten sonra büyük abdestinizi yapınız. Randevu Tarihinden bir (1) önce gün boyunca en az 12 bardak (2,5lt) su içiniz.

UNUTMAYIN ! Hazırlığı tam olarak yapmamanız halinde bağırsaklarınız temiz olamayacağından işleminiz yapılamayacak ve tekrar randevu almak zorunda kalacaksınız. Fleet oral’leri meyve suyuna katıp içebilirsiniz. Azar azar da içseniz iki şişenin de tamamını bitirmek zorundasınız. İçtiğiniz ilacı kusmanız durumunda aynı miktarda ilacı yeniden içmeniz gerekmektedir. Tansiyon veya kalp rahatsızlığınız varsa doktorunuza mutlaka bilgi veriniz.

KOLONOSKOPİ NASIL YAPILIR ?

İşlemin yapılacağı ünitede kan basıncı, nabız hızı hemşire tarafından kaydedilir. İşlem sırasında sakinleştirici ve ağrı kesici ilaç vermek için hemşire bir damar yolu açar ve serum takar.
Kolonoskopi işlemini yapabilmesi için sedye üzerine sol yan pozisyonda yatılır ve ayaklar karına doğru çekilir.Doktor önce anal (makat) bölgesini muayene eder. Eldiven kullanarak parmağı ile kalın bağırsağın son kısmını ve anüsü (makat) değerlendirir. Bunu takiben kolonoskopi cihazını anüsten ilerleterek kalın bağırsağı incelemeye başlar. Bu incelemeyi yapabilmesi için bağırsak içine hava vererek şişirmesi gerekir. Bu işlem sırasında bazı hastalarda gerginlik ve kramp tarzında ağrı oluşabilir. Bu şikayetlerin hepsi işlem bittiğinde geçer. İnceleme, kalın bağırsağın ince bağırsak ile birleştiği yere kadar devam eder. Böylece tüm kalın bağırsak (kolon ve rektum) incelenir. İşlem sırasında gerekli yerlerden biyopsiler alınabilir (doku parçaları) ve varsa polipler (kalın bağırsak içindeki kabarık iyi huylu oluşumlar) çıkarılabilir.
İşlem hafif sedasyon altında, çok az ağrılı olarak, genellikle bir saatten daha az bir süre içinde yapılabilir ve hasta aynı gün normal besinini yiyebilir. Kolonoskopi sonrası gerginlik, şişkinlik hissi, gaz çıkarılması ile azalır.

İŞLEM SONRASI NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR ?

• Kolonoskopi sırasında bazı sakinleştirici ilaçlar verilir. Buna bağlı olarak o gün araba kullanmamak veya işlem sonrası yalnız olmamak gerekir. İşlem sonrası yorgunluk hissedilir, refleksler uzar, sağlıklı karar verme güdüsü baskılanır. Bu nedenle birisinin eşlik etmesi en doğru olanıdır. İşlem sonrası iyice uyanana kadar, ünitede gözlem altında bir süre daha kalmak gerekir.
• Günün geri kalan kısmında işe gitmemek, önemli kararlar almamak, küçük çocukların sorumluluğunu almamak, alkol kullanmamak, dinlenmek gerekir.
• Sadece kolonoskopi yapılırsa: (herhangi bir biyopsi (parça) alınmazsa)
  Aynı gün normal diyete geri dönülebilir
• İşlem sonrası 12 saat dikkat gerektiren iş, araba kullanımı ve egzersiz yapılmamalıdır
• Kanı sulandıran ilaç veya aspirin kullanmak gerekiyorsa ilaçlara aynı gün başlanabilir
• Kolonoskopi ve biyopsi veya polipektomi yapıldı ise: (parça alındı ise)
  Doktor aksini söylemedikçe aynı gün normal diyete dönülebilir. Kuruyemiş, mısır vb gıdaları 72 (yetmiş iki) saatten önce yememek gerekir.
• İşlem sonrası 12 (on iki) saat dikkat gerektiren iş, araba kullanımı ve egzersiz yapılmaması gerekir
• Aspirin ve benzeri ilaçları 7 (yedi) gün boyunca kullanılmaz. Çok gerekli ise asetaminofen türevleri kullanılabilir.
• Kanı sulandıran ilaçlar için doktor ile görüşmek gerekir

NE ZAMAN BİYOPSİ (PARÇA / ÖRNEK ) ALINIR ?

İşlem sırasında doktor bağırsak içinde şüpheli alanlar görürse daha fazla inceleme yapabilmek için örnek almak isteyebilir. Bunun için kolonoskobun biyopsi kanalından bir özel alet yardımı ile parça alır. Bu alınan doku parçaları (biyopsi) patoloji laboratuarında tahlil edilir. Bu sonuca göre başka tetkikler yaptırmak gerekebilir.

POLİPEKTOMİ NEDİR ?

Polipler kalın bağırsağın (kolon ve rektum) yüzeyini örten tabakanın (mukoza) anormal büyümesi sonucu gelişen ve bağırsak kanalı (lümen) içine doğru büyüyen oluşumlardır. Başka bir deyişle bağırsağın iç yüzünü döşeyen örtü üzerinde olan kabarıklıklara polip denir. Polipin endoskopi (kolonoskopi-sigmoidoskopi) yardımı ile çıkarılmasına polipektomi denir. Polip endoskopi sırasında özel aletler yardımı ile çıkarılabilir. Poliplerin çapları birkaç milimetreden birkaç santimetreye kadar değişebilir. Eğer doktor inceleme sırasında polip görürse kolonoskop ile onun çıkarılması ve tahlile gönderilmesi gerekir. Bu işlem sırasında hasta ağrı duymaz.

Daha geniş poliplerde ise tamamen çıkartılmaları için birden fazla tedavi yöntemi gerekebilir. Fakat bazı polipler büyüklükleri, pozisyonları ve sayıları nedeniyle endoskopik yöntemlerle çıkarılamaz. Bu durumda ameliyat ile kalın bağırsağın polip içeren bölümünün çıkarılması gerekir.
Küçük polipler çoğu zaman herhangi bir bulgu vermese de zamanla büyür kanama, karın ağrısı gibi şikayetlere neden olabilir. Poliplerin büyük bir kısmı iyi huylu oluşumlardır. Polipler, kanser gelişiminde, öncü lezyonlar oldukları için erken dönemde çıkarılması gerekir.

KOLONOSKOPİNİN FAYDALARI NELERDİR ?

Kolonoskopi ile karın cerrahisine ihtiyaç duymaksızın polipler çıkarılabilir, ayrıca poliplerin ve erken evre kanserlerin incelemesinde radyolojik yöntemlere göre daha duyarlıdır. Poliplerin çıkarılması, bunların, ilerdeki evrelerde sebep olabileceği kanama ve kanser gelişimi gibi komplikasyonları önler.

Kolonoskopi yapılacak kişi düzenli olarak aspirin yada pıhtılaşmayı bozan diğer ilaçlar alıyorsa, kanamaya eğilimi fazla ise yada şeker hastası ise işlem öncesinde doktoru uyarmak gerekir. İşlem sonrasında aynı gün normal yemek yenilebilir, 12 saat boyunca aşırı egzersizlerden kaçınmak gerekir. İşlem sırasında polip çıkarılması yapılan hastalar 7 gün boyunca aspirin almamalıdır, diğer kanı sulandırıcı ilaç kullananlar ilaca tekrar başlama konusunda doktoruna danışmalıdırlar, ayrıca üç gün boyunca dışkılamayı kolaylaştıran herhangi bir ilaç almamalıdır.

KOLONOSKOPİNİN YAN ETKİLERİ VAR MIDIR ?

Uzman deneyimli doktor tarafında güvenirlilikle yapılan bir incelemedir. Çok ender de olsa bazı komplikasyonları vardır. İşlem sırasında kalın bağırsak duvarında bir yırtık oluşabilir ve bağırsak içerikleri karın zarına geçebilir. Bu durum karın iç zarında iltihaba neden olabilir.

Diğer bir yan etki parça alınan veya polipektomi yapılan yerden kanama olmasıdır. Bunlar genelde kendiliğinden durur. Ender olarak bu gelişen yan etkileri düzeltmek için acil ameliyat gerekebilir. Başka bir problemde serum takılan yerde ağrı ve kızarıklık olmasıdır. Eğer işlem sonrası şiddetli ağrı, üşüme , titreme, kusma, ateş yükselmesi, anüsten bolca taze kırmızı kan gelmesi olursa mutlaka doktoru aramak gerekir.

FLEKSİBIL SİGMOİDOSKOPİ NEDİR ?

Kalın bağırsağın en son kısmı olan sigmoid kolon ve rektumun, bükülebilir tübüler bir aletle içini örten tabakanın (mukozanın) tamamının görsel yolla güvenli ve etkili olarak incelenmesidir. Kolonoskopi cihazına göre uzunluğu daha kısadır. Cihazın kalınlığı parmağımızdan daha küçüktür. Kolonoskopide olduğu gibi kalın bağırsağın son kısmında yerleşen hastalıkların tanısında, biopsi almada ve poliplerin çıkarılmasında kullanılır. Bu işlem için hastanede yatmaya gerek yoktur. Günlük randevu alınarak yapılabilir. Hastaya çok az rahatsızlık hissi veren bir uygulamadır.

FLEKSİBIL SİGMOİDOSKOPİ NE ZAMAN UYGULANIR ?

Rektal kanama, bağırsak alışkanlıklarında değişme, karın ağrısı gibi şikayetlerin nedenlerini aydınlatmak için yapılabilir. Diğer önemli bir neden, kalın bağırsakta yerleşen poliplerin büyük bir kısmı (% 50-60) kalın bağırsağın sol tarafında (sigmoid-rektum) yerleşiktirler. Bu polipler kanser için öncü lezyonlardır ve bu öncü lezyonların erken fark edilmesi ve çıkarılması gerekir. Bu işlem kalın bağırsak kanserinin gelişimini önler. Bu nedenle de fleksibıl sigmoidoskopi yapılmalıdır. Batı toplumundaki kanser tarama programları, 50 yaş üzerindeki bireylerin kalın bağırsak kanseri açısından fleksibıl sigmoidoskopi ile taranmasını önerir. Ailesinde kolorektal kanser öyküsü olanlarda bu yaş daha erkene çekilebilir.

FLEKSİBIL SİGMOİDOSKOPİ SIRASINDA NELER OLUR ?

Bu işlem sırasında, doktorun tercihine göre, sol yan yada yüz üstü özel bir muayene masasında yatar durumda bulunmak gerekir. Sıklıkla tercih edilen pozisyon sol yan pozisyondur. Ayaklar genelde karına doğru çekilir. Doktor önce, anal (makat) bölgeyi ve kalın bağırsağın son kısmını (rektum) eldiven kullanarak parmağı ile muayene eder. Bunu takiben fleksibıl sigmoidoskopi cihazını anüsten ileterek kalın bağırsağın son kısmını inceler. Bu incelemeyi yapabilmesi için bağırsak içine hava vererek bağırsağın iç ortamını şişirmesi gerekir. Bu işlem sırasında bazı hastalarda gerginlik ve kramp tarzında ağrı oluşabilir. Bu şikayetlerin hepsi işlem bittiğinde geçer.

Doktor, işlem sırasında, bağırsağın içinde şüpheli alanlar görürse daha fazla inceleme yapabilmek için örnek almak isteyebilir. Bunun için cihazın biyopsi kanalı yoluyla bir özel alet yardımı ile parça alır. Bu alınan doku parçaları (biyopsi) patoloji laboratuarında tahlil edilir. Bu sonuca göre başka tetkikler yaptırmak gerekebilir. Parça alınması sırasında hasta herhangi bir rahatsızlık duymaz.

Bütün bu işlem 10-15 dakika kadar sürer. İnceleme sonrası hasta herhangi bir yardıma ihtiyaç olmadan her türlü aktiviteye devam edebilir. Normal yeme ve içme alışkanlığına işlem sonrası devam edilebilir.

FLEKSİBIL SİGMOİDOSKOPİ İÇİN NASIL HAZIRLANMAK GEREKİR ?

Yeme / İçme

İşlemin yapılacağı gün normal yeme içme yapılabilir.

Bağırsak hazırlığı

Ağızdan herhangi bir bağırsak temizleyici ilaç kullanılmasına gerek yoktur. Bu inceleme için sadece iki adet hazır lavman [anüsten (makattan) verilen bağırsak temizliğinde kullanılan ilaç] kullanılması yeterlidir. Lavmanlardan birini işlemden iki, diğerini bir saat önce doktorun tarif ettiği şekilde uygulamak gerekir. Lavman yapıldıktan sonra bağırsak içine verilen solüsyonu (ilacı) en az 10-15 dakika tutmak ve iyice dışkılama ihtiyacı gelince tuvalette gitmek gerekir, aksi takdirde bağırsak temizliği yeterli olmaz ve inceleme yapılamaz.

Özel durumlar /İlaç kullanımı

Herhangi bir ilaca karşı alerjisi olanlar, kalp ve akciğer hastalığı olanlar ve hamilelerin durumlarından doktoru haberdar etmesi gerekir.

Yukarıdakilere ek olarak eğer hastanın düzenli olarak kullandığı başka ilaçlar varsa özellikle kanı sulandıran ilaçlar ve yine antibiyotik kullanma zorunluluğu varsa randevu alırken bunları doktora bildirmek gerekir.

SONUCU NE ZAMAN ÖĞRENİRİM ?

Doktor yaptığı incelemenin sonucunu hemen işlem bittiğinde söyler. Eğer doku parçası (biyopsi) alındı ise bunun sonucu daha sonra öğrenilebilir.

FLEKSİBIL SİGMOİDOSKOPİNİN YAN ETKİLERİ VAR MIDIR ?

Uzman deneyimli doktor tarafında güvenirlilikle yapılan bir incelemedir. Çok ender de olsa bazı komplikasyonları vardır. Bunlar işleme bağlı kanama ve bağırsak delinmesidir. Eğer işlem sonrası şiddetli ağrı, kusma, üşüme, titreme, ateş yükselmesi, anüsten bolca taze kırmızı kan gelmesi olursa mutlaka doktorun aranması gerekir